Inwestowanie w akcje. Czym są akcje i jak na nich zarabiać. Poradnik dla początkujących

Akcje to jeden z najpopularniejszych instrumentów finansowych i papierów wartościowych, a inwestowanie w akcje to jedno z głównych zajęć inwestorów indywidualnych. Oto co trzeba wiedzieć o akcjach, aby świadomie w nie inwestować i na nich zarabiać.

Każdy z nas codziennie korzysta z produktów i usług setek firm, za które płacimy i na czym zarabiają właściciele tych firm. Google, Microsoft, Allegro, Orlen, Netflix, PKO BP, Facebook, Apple, Visa, Coca-Cola, Cyfrowy Polsat, McDonald’s, Nestle, PZU… lista zagranicznych i polskich spółek, których klientami są miliony Polaków, zdaje się nie mieć końca.

Czy myślałeś(aś) kiedyś o tym, żeby przejść na drugą stronę i stać się współwłaścicielem takiej firmy? To możliwe i bardzo proste, jeśli firma ta ma formę spółki akcyjnej i jest notowana na giełdzie. Wystarczy kupić akcje takich spółek i w świetle prawa jest się współwłaścicielem ich drobnych części.

Właśnie o tym czym są akcje będzie mowa w tym artykule. Z zakupem akcji wiążą się też konkretne korzyści i prawa akcjonariuszy, które również przedstawimy. Na koniec zajmiemy się tematem jak kupować akcje.

Czym jest akcja?

Akcja jest papierem wartościowym reprezentującym udział jego właściciela w spółce akcyjnej – w realnym, prowadzącym działalność gospodarczą przedsiębiorstwie. Każdy właściciel takiego papieru wartościowego jest akcjonariuszem. Im więcej akcji posiada dana osoba, tym większy ma wpływ na funkcjonowanie spółki oraz udział w jej rozwoju i zyskach, bądź stratach i bankructwie.

Oto prosty przykład. Załóżmy, że kapitał akcyjny spółki dzieli się na 1000 akcji o równej wartości. Inwestor, który posiada 100 akcji jest uprawniony do 10% zysku, który spółka postanowi wypłacić (jako dywidenda) oraz do 10% majątku spółki, w przypadku jej likwidacji. Z kolei w trakcie głosowań dotyczących istotnych dla spółki praw (walne zgromadzenie), jego pakiet uprawnia do 10% głosów.

Spółka akcyjna jest osobą prawną, czyli może dokonywać w swoim imieniu wszelkich czynności gospodarczych i prawnych, za co ponosi odpowiedzialność. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki i ponoszą ryzyko jedynie do wysokości wniesionego kapitału.

Cena akcji nie zawsze ma znaczenie

W obrocie akcjami na rynku kapitałowym rozróżniamy kilka rodzajów cen akcji. Po pierwsze należy wspomnieć o wartości nominalnej akcji, która określa udział akcji w całym kapitale zakładowym spółki. Wartość nominalna jednej akcji nie może być niższa niż 1 grosz.

Od ceny nominalnej należy odróżnić cenę emisyjną tzn. cenę, po której spółka sprzedaje akcje uczestnikom rynku pierwotnego (np. przed debiutem giełdowym). Przy czym należy zaznaczyć, iż cena emisyjna nie może być niższa od ceny nominalnej. Akcjonariusze znają bowiem rzeczywistą wartość jaką przedstawia spółka, możliwości jej rozwoju i decydują się na zakup akcji po wyższej cenie. Nadwyżka uzyskana ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej tworzy tzw. kapitał zapasowy, który jest częścią kapitału własnego spółki.

O ile pojęcia ceny nominalnej i ceny emisyjnej akcji ustalane są w momencie sprzedaży akcji bezpośrednio przez spółkę emitującą, o tyle w dalszej fazie obrotu akcjami na rynku wtórnym zajmujemy się ich ceną rynkową. O jej wartości decyduje popyt i podaż, które zależą od oczekiwanych wyników finansowych spółki, zaufania do niej oraz trafności realizowanych przez nią inwestycji. W momencie, gdy o cenie akcji decydują reguły rynkowe nie można mówić o jakichkolwiek granicach jej wartości, dlatego też może ona zarówno spaść poniżej wartości nominalnej akcji, jak i wielokrotnie ją przewyższać.

🟢 Zobacz też: Co wpływa na zmianę cen akcji? Wzrost i spadek zależą od wielu czynników

Cena rynkowa to cena ostatniej transakcji zawartej na rynku – zmienia się wraz z każdą kolejną tworząc wykresy cenowe. Każdy inwestor może mieć wpływ na jej kształtowanie.

Kurs akcji KGHM Polska Miedź. Cena nominalna akcji wynosi 10 zł, jednak nie ma to żadnego wpływu na kurs akcji notowanych na giełdzie, który kształtuje się zgodnie z decyzjami kupujących i sprzedających.

Kapitalizacja akcji to inaczej wartość akcji według ceny dyktowanej przez giełdę. Powstaje w wyniku pomnożenia aktualnej ceny rynkowej i liczby akcji. Oba parametry są publicznie znane, wobec czego dzięki giełdzie łatwo tworzyć rankingi najwięcej wartych (najwyżej wycenianych) spółek. W przypadku spółek pozagiełdowych ich wycena jest znacznie bardziej żmudnym procesem.

Rodzaje akcji

Akcje możemy podzielić na akcje na okaziciela i akcje imienne. Podział ten wywodzi się z czasów, gdy akcje miały formę papierowego dokumentu – akcjami na okaziciela dysponować mógł ich dowolny posiadacz, akcje imienne musiały mieć wpisanego właściciela (analogicznie jak bilety miesięczne w komunikacji miejskiej).

Papierowa akcja Galicyjskich Akcyjnych Zakładów Górniczych z 1920 r.

Od 2021 r. w Polsce oba rodzaje akcji są zdematerializowane czyli nie występują w formie dokumentu (wcześniej taką formę przyjmowały akcje imienne). Na giełdzie handluje się akcjami na okaziciela, zarejestrowanymi w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. Akcje imienne mogą być handlowane tylko na drodze indywidualnych umów.

Akcje możemy podzielić także na akcje zwykłe i akcje uprzywilejowane. Posiadacze akcji zwykłych mają równe prawa (np. co do dywidendy, liczby głosów na walnym zgromadzeniu oraz udziału w masie likwidacyjnej), podczas gdy akcje uprzywilejowane mogą cieszyć się dodatkowymi korzyściami (np. na walnym zgromadzeniu jedna akcja uprzywilejowana może uprawniać do dwóch głosów lub jedna akcja może uprawniać do większej porcji dywidendy).

Od 2021 r. prowadzone są rejestry akcjonariuszy, które. Rejestry akcjonariuszy mogą prowadzić tylko wybrane instytucje (np. domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską, firmy inwestycyjne czy KDPW). Posiadając akcje notowane na giełdzie nie jesteś więc w pełni anonimowy, choć dostęp do rejestru akcjonariuszy mają tylko spółka, inni akcjonariusze czy organy państwa (brak dostępu dla osób trzecich).

Publicznie poinformować o stanie posiadania danych akcji muszą jedynie osoby/podmioty, które przekroczą minimum 5% udziałów w pojedynczej spółce publicznej. Dotyczy to jednak jedynie inwestorów z grubym portfelem – przeciętny inwestor raczej nie zbliży się do takiego poziomu.

Jak kupować akcje?

Inwestor indywidualny nie ma bezpośredniego dostępu do giełdy, na której handluje się akcjami. W tym celu należy skorzystać z usług pośrednika, który w naszym imieniu będzie przekazywał zlecenia kupna i sprzedaży do wykonania na giełdzie. Pośrednikiem tym są biura maklerskie i domy maklerskie.

🟢Zobacz też: Najlepsze rachunki maklerskie w Polsce według inwestorów indywidualnych [OBI 2023]

Jak zarabiać na akcjach?

Na akcjach zarabiać można na dwa podstawowe sposoby:

a) odsprzedając naszą inwestycję komuś innemu po wyższej cenie

b) pobierając dywidendy z tytułu posiadanych przez nas akcji, o ile spółka wypłaca dywidendę

Pierwszy sposób jest w miarę prosty i wiąże się z uniwersalną w handlu zasadą „taniej kupić, drożej sprzedać”. Brzmi prosto, ale w praktyce nie jest łatwo przewidzieć jak zachowa się cena akcji. Inwestowanie to jednak nie hazard ani zgadywanie, więc istnieje wiedza oraz odpowiednie techniki, które sprawiają, że inwestor staje się lepszy. Właśnie na tym polega edukacja inwestorska i zdobywanie doświadczenia.

🟢 Zobacz też: Giełda to nie kasyno, inwestowanie to nie hazard

Z kolei drugi sposób (tzw. inwestowanie dywidendowe) polega na dokładaniu do portfela akcji, które wypłacają dywidendę. Nie wszystkie spółki to robią, a wśród tych, które dzielą się zyskiem istnieją lepsze i gorsze okazje inwestycyjne. Podstawową kwestią w inwestowaniu dywidendowym jest więc selekcja. W zamian otrzymać możemy strumień pieniędzy, który (po opodatkowaniu podatkiem Belki 19%) trafiał będzie na nasze konto. Nie musimy w tym celu nic robić – wystarczy, że posiadamy odpowiednie akcje.

🟢Zobacz też: Inwestowanie pasywne czy aktywne? Poznaj różnice, zalety i wady [Poradnik]

Działalność spółki akcyjnej

Działalność spółki akcyjnej reguluje kodeks spółek handlowych. Najważniejszym dokumentem określającym stosunki wewnątrz spółki jest jej statut. Zawiera on podstawowe postanowienia dotyczące władz spółki, którymi są:

• walne zgromadzenie (najwyższy organ spółki, uczestniczą w nim akcjonariusze)
• rada nadzorcza (organ kontrolujący działalność spółki)
• zarząd (prowadzący bieżącą działalność spółki)
  

Prawa akcjonariuszy spółki akcyjnej

Współwłaściciele spółki interesują się oczywiście jej wartością jaką reprezentuje na rynku. Jeżeli spółka się rozwija, rośnie jej sprzedaż i zyski, to zwiększać się będzie również wartość jej akcji. Jednak to nie wszystko. Akcjonariusze mają również szereg praw, które podzielić można na prawa majątkowe i prawa korporacyjne

Prawa majątkowe akcjonariuszy:

• Prawo do rozporządzania akcją (do sprzedaży)
• Prawo do dywidendy (do udziału w zysku)
• Prawo poboru (pierwszeństwa objęcia nowych akcji)
• Prawo do udziału w majątku spółki w przypadku jej likwidacji
  

Prawa korporacyjne akcjonariuszy:

• Prawo do zwołania walnego zgromadzenia
• Prawo do udziału w walnym zgromadzeniu, zgłaszania projektów uchwał i ich zaskarżania
• Prawo do głosu na walnym zgromadzeniu
• Prawo do informacji

🟢Szczegółowe omówienie praw akcjonariuszy znajdziesz w artykule: Prawa akcjonariuszy pod lupą. Nie tylko dywidenda i walne zgromadzenie.

Inwestowanie w akcje

Inwestowanie w akcje to jeden z podstawowych sposobów inwestowania. Jak wynika z Ogólnopolskiego Badania Inwestorów, w akcje spółek notowanych na GPW inwestuje większość ankietowanych inwestorów. W ostatnich latach rośnie też zainteresowanie inwestowaniem w spółki zagraniczne – dostęp do giełd zagranicznych oferuje coraz więcej polskich domów maklerskich.

🟢Zobacz też: Kim jest polski inwestor indywidualny i co ma w portfelu [OBI 2023]

Aby dobrze inwestować w akcje, warto nauczyć się analizować spółki pod kątem biznesowym (zajmuje się tym analiza fundamentalna) lub ich giełdowe kursy (co robi analiza techniczna). W praktyce wielu inwestorów stara się łączyć obie metody.

Na SII.org.pl znajdziesz materiały edukacyne dotyczące oba rodzaje analizy:

🟢 Kurs Analizy Fundamentalnej SII  – naucz się inwestować na podstawie informacji o spółkach i gospodarce

🟢 Kurs Analizy Technicznej SII – naucz się inwestować na podstawie wykresów

Jeżeli uznasz, że wybieranie konkretnych akcji (czyli inwestowanie pasywne) nie jest dla Ciebie, to zawsze możesz zostać inwestorem pasywnym, który kupuje szerokie „koszyki” składające się z dziesiątek, setek, a nawet tysięcy akcji wielu spółek. Inwestować pasywnie można za pośrednictwem funduszy ETF lub tradycyjnych funduszy inwestycyjnych.

🟢Kurs Inwestuj Pasywnie z SII – naucz się inwestować długoterminowo bez poświęcania na to mnóstwa czasu

Na koniec warto przypomnieć, że pośrednio akcje posiadają też wszystkie osoby wpłacające pieniądze na Pracownicze Plany Kapitałowe lub Otwarte Fundusze Emerytalne. Zarządzający tymi funduszami mają obowiązek lokować określony procent środków w akcje, w tym przede wszystkim akcje spółek z polskiej giełdy.

🟢 Pracownicze Plany Kapitałowe: wszystko, co warto wiedzieć. Wady i zalety PPK

🟢 OFE wciąż istnieją. Najważniejsze informacje o OFE: aktywa, składki, wyniki, suwak i inne