Na hasło inwestowanie w akcje wiele osób pomyśli o giełdzie oraz handlowaniu papierami wartościowymi notowanymi na rynku publicznym. Tymczasem inwestowanie w akcje spółek pozagiełdowych także jest możliwe. Oto kilka istotnych informacji na ten temat.
Akcje to papiery wartościowe, które reprezentują udział właścicieli w spółce akcyjnej – przedsiębiorstwie, które może, ale wcale nie musi być spółką publiczną czyli spółką notowaną na giełdzie.
Na temat akcji, z nastawieniem na akcje giełdowe, więcej pisaliśmy w artykule: Inwestowanie w akcje. Czym są akcje i jak na nich zarabiać. Poradnik dla początkujących. W artykule, który właśnie czytasz skupimy się na akcjach spółek, które nie są notowane na żadnej giełdzie.
Spółki są, ale nie na giełdzie
Spółek akcyjnych, które nie są notowane na GPW jest w Polsce o wiele więcej niż tych, które notowane są. Jak wynika z kwartalnej informacji Głównego Urzędu Statystycznego, na koniec 2023 r. w naszym kraju działało 8549 spółek akcyjnych. Dla porównania, liczba podmiotów notowanych na głównym rynku GPW było w tym czasie 413, a na NewConnect 359.
Wśród spółek niepublicznych znajdują się także spółki na wczesnym etapie rozwoju (np. technologiczne start-upy), które dopiero myślą o debiucie na giełdzie. W ich wypadku rynek publiczny może stanowić sposób na wyjście z inwestycji dla inwestorów, którzy obejmą akcje na początkowym etapie działania takiej spółki. W polskich realiach akcje nienotowane na giełdzie występowały także jako akcje pracownicze przyznawane pracownikom państwowych przedsiębiorstw.
W Ogólnopolskim Badaniu Inwestorów 2023 tylko 2,3% ankietowanych zadeklarowało, że inwestowało w akcje spółek spoza giełdy (np. equity crowdfunding). To jedna z najmniej popularnych kategorii aktywów. Warto pamiętać, że inwestowanie w tego typu akcje również wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od zysków kapitałowych.
W spółki niepubliczne inwestują także fundusze inwestycyjne, w tym podmioty wyspecjalizowane w konkretnych rodzajach przedsiębiorstw. Fundusze private equity kupują akcje firm o ustabilizowanej pozycji na rynku. Z kolei fundusze venture capital celują w spółki na wczesnych etapach rozwoju.
Akcje niepubliczne także zdematerializowane
Aby kupić lub sprzedać akcje spółki niepublicznej, należy zawrzeć umowę cywilnoprawną (umowę kupna-sprzedaży). Umowa taka powinna zawierać m.in.:
- datę i miejsce sporządzenia
- określone strony umowy
- określony przedmiot umowy
- cenę transakcji i walutę
- sposób rozliczenia
Od 2021 r. akcje spółek niepublicznych występują wyłącznie w formie zdematerializowanej. Oznacza to, że akcjonariusze nie posiadają akcji w formie dokumentu, który mogą sprzedać dowolnej innej osobie. Nie wystarczy już zawarcie umowy sprzedaży – potrzebna jest zmiana w rejestrze akcjonariuszy. Rejestr taki prowadzić mogą upoważnione do tego instytucje (np. domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską). Nad całością systemu rejestrowania akcji czuwa natomiast Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Zgodnie z ustawą, proces dokonywania zmiany w rejestrze akcjonariuszy trwać może do tygodnia. Rejestr akcjonariuszy jest jawny dla spółki oraz dla innych akcjonariuszy.
Od 2020 r. wszystkie spółki akcyjne działające w Polsce mają obowiązek prowadzić strony internetowe. To właśnie tam akcjonariusze powinni móc znajdować najważniejsze dla siebie informacje oraz kontakt do spółki.
|
❌ Equity crowdfunding przyhamował
Od listopada 2023 r. udziałów nieoznaczonym adresatom nie mogą oferować spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zakazane jest również promowanie i reklamowanie oferty nabycia udziałów w takich spółkach. Dodatkowo, na działanie platform equity crowdfundingowych potrzebna jest licencja Komisji Nadzoru Finansowego.
W praktyce ograniczyło to zjawisko znane wcześniej jako equity crowdfunding – w tej formule w latach poprzednich spółki zbierały miliony złotych, także od inwestorów indywidualnych. Jednym z najbardziej znanych przykładów equity crowdfundingu była emisja akcji Wisły Kraków w 2019 . |
W 2023 r. mocno uregulowano także funkcjonowanie Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych. Mocno podniesiono próg wejścia do takiej spółki (do równowartości 60 000 euro) oraz utrudniono zbywanie udziałów. Więcej na ten temat pisaliśmy w publikacjach zebranych pod tagiem ASI.
Zdarza się, że spółki notowane na giełdzie po czasie opuszczają giełdę lub ich notowania pozostają zawieszone. Wówczas nadal możliwy jest handel ich akcjami, na zasadach ogólnych (o ile wcześniej nie dojdzie do przymusowego wykupu akcji w spółce publicznej). Warto pamiętać, że akcje spółek niepublicznych mogą podlegać przymusowemu wykupowi. Więcej na ten temat dowiesz się z artykułu Przymusowe odkupy i wykupy akcji w spółce niepublicznej.
