„Big Short” z marszu wszedł do kanonu filmów dotyczących rynków finansowych i zapewne pozostanie w nim już na zawsze. To nie tylko inwestorska lektura obowiązkowa, ale i magnes, który może przyciągnąć na rynek nowe osoby. Pod jednym warunkiem.
„Big Short” miał swoją światową premierę w listopadzie 2015 r., 7 lat po upadku Lehman Brothers. Świat wówczas wciąż miał świeżo w pamięci największy kryzys od dekad. Dziś, po 8 latach od premiery, mamy za sobą kolejne wielkie kryzysy (w tym pandemię i wojnę), wobec czego na tamte wydarzenia oraz ich filmową ilustrację spogląda się już w zasadzie z perspektywy historycznej. Skoro tak, to film przesuwa się na półkę z etykietą: „zobacz, żeby poczuć klimat tamtych czasów”, co szczególne znaczenie ma dla osób, które wydarzeń z 2008 r. po prostu pamiętać nie mogą – podobnie jak przedsmartfonowych telefonów Nokii, którymi posługują się bohaterowie.
Oryginalna historia, gwiazdorska obsada , sukces finansowy (budżet 28 mln USD, przychody 133 mln USD), Oscar i nagroda BAFTA za najlepszy scenariusz adaptowany oraz cztery nominacje oscarowe i tyle samo do Złotych Globów – to mocne argumenty za tym, żeby filmowi o nieoczywistej tematyce, jaką jest kryzys finansowy, szansę dał nawet ktoś zupełnie niezainteresowany inwestowaniem, gospodarką itp.
Dla (przyszłych) inwestorów „Big Short” ma jednak o wiele więcej zalet, a także pewną wadę.
Rynek z gwiazdami
Fabuła filmu oparta jest na faktach zebranych w książce Michaela Lewisa (również pod tytułem „Big Short”) i kręci się wokół wydarzeń, które doprowadziły do kryzysu finansowego 2007-2009. Akcja koncentruje się na losach kilku bohaterów, w tym plakatowej czwórki: Christian Bale (jako realnie istniejący Michael Burry), Ryan Gosling, Steve Carell i Brad Pitt (pozostała trójka ma zmienione personalia). Na ekranie pojawia się też paleta barwnych aktorów drugoplanowych, a nawet profesor ekonomii Richard Thaler (późniejszy laureat nagrody im. Alfreda Nobla przyznawanej przez Bank Szwecji), który występuje w niezapominanej parze z młodziutką wówczas aktorką Seleną Gomez. Łamanie „czwartej ściany” występuje w „Big Short” wielokrotnie i zabieg ten zawsze wypada dobrze.
Subprime, MBS, CDO, AAA, BB, ISDA, NINJA – w filmie pada sporo pojęć z finansowego żargonu (a nawet uzasadnienie, dlaczego Wall Street żargon stosuje), jednak są one dość przystępnie wyjaśnione. O MBS opowiada zanurzona w kąpieli aktorka Margot Robbie, o CDO szef kuchni Anthony Bourdain, a mechanizm prowadzący do kryzysu budowany jest z klocków Jenga. Wszystko to sprawia, że film jest w miarę przystępny w odbiorze nawet dla początkującego widza, aczkolwiek im dalej w las, tym liczba nowych pojęć rośnie. Nawet w scenie z udziałem striptizerki (spekulantki?) pojawia się istotny ekonomiczny wywód. Chociaż więc „Big Short” to film z elementami komedii, to trudno traktować film jako typowy „odmóżdżacz”.
🟢 Zobacz też: Uwaga na oszustwa inwestycyjne. Jak nie dać się nabrać na fałszywe inwestycje
Jeden z głównych przekazów filmu, którego znajomość absolutnie nie odbiera przyjemności z oglądania, brzmi: na rynku możesz mieć rację nawet, jeśli (prawie) wszyscy inni się mylą. To budujące dla każdego, kto zaczyna inwestować aktywnie. Z drugiej strony, w filmie zasygnalizowano starą inwestorską prawdę: „rynek może pozostać irracjonalny dłużej niż ty wypłacalny”. Wszystko to podlano sosem wielkich instytucji, szklanych wieżowców i terminali Bloomberga, jednak poza obrazami z Wall Street, tu i ówdzie dołożono komponent z Main Street, zaś niektóre sceny przypominają wręcz teledysk.
„Big Short” i rynkowa pułapka
Jaka jest pułapka tkwiąca w „Big Short”? Widz może dojść do wniosku, że rynek to kasyno, na którym dodatkowo duzi/nieuczciwi gracze mogą więcej od małych/uczciwych. Przekaz ten jest tym mocniejszy, że istotna cześć akcji rozgrywa się w Las Vegas („Idę się oczyścić moralnie przy ruletce” – mówi jeden z bohaterów).
🟢 Zobacz też: Giełda to nie kasyno, inwestowanie to nie hazard
Zarzuty wobec funkcjonowania rynku są oczywiście w dużej mierze uzasadnione – powiązania między bankami, niedowład instytucji kontrolnych, konflikt interesów agencji ratingowych itp. – jednak źle by było, gdyby po seansie widz uznał, że giełda i inwestowanie to obszary zarezerwowane dla cwaniaków i/lub grubych ryb, którzy wzajemnie się oszukują. To tak, jakby do jazdy na rowerze zachęcać poprzez filmy pokazujące historię Lance’a Armstronga (np. „Kłamstwa Armstronga” czy „Strategia Mistrza”), a nie uczciwą rywalizację zawodowców i frajdę oraz pożytki z jazdy na rowerze. Nota bene twarz Lance’a Armstronga na moment pojawia się w „Big Short”, co jest zgrabną analogią – przez X lat amerykański rynek był na dopingu, aż wreszcie prawda wyszła na jaw.
Słowem: po obejrzeniu „Big Short” polecam zapoznanie się z jasną stroną rynku, który pozwala gospodarce się rozwijać, a ludziom bogacić. Filmową przeciwwagą może być np. dokument „Być jak Warren Buffett”. To szczególnie istotne dla widza polskiego – Amerykanie, do których pierwotnie adresowany był „Big Short” od zawsze żyją w kraju, gdzie istnieje rynek kapitałowy, gdzie akcje przechodzą z pokolenia na pokolenie, gdzie inwestowanie jest po prostu powszechne. W Polsce tak nie jest, wobec czego większe jest ryzyko, że osoba przyciągnięta twarzą Ryana Goslinga czy Brada Pitta przed ekran, dodatkowo zrazi się do inwestowania.
|
Do odpowiedzialnego inwestowania zdecydowania namawiam, podobnie jak do korzystania z szerokiej palety materiałów edukacyjnych dostępnych na SII.org.pl. Dobrym lekarstwem na obawy wywołane przez „Big Short” może być np. niedawna Letnia Szkoła Giełdowa 2023.
Dodatkowo, zapraszam do udziału w Forum Finansów i Inwestycji organizowanym przez SII. Widzimy się 24-25 listopada 2023 r. na PGE Narodowym w Warszawie.
|
Jeszcze jedna istotna kwestia. To na Zachodzie ludzie otrzymali silniejszy cios od tamtego kryzysu, w Polsce trwał mimo wszystko dalszy rozwój – stąd hasło „bankructwo Lehman Brothers” nie wywołuje nad Wisłą traumy, a gdzie indziej już tak. Z drugiej strony, od premiery „Big Short” w polskich kinach, indeks S&P500 wzrósł o 120%, a WIG20 o 6%. Problemy polskiego rynku to jednak temat na inną opowieść, która może kiedyś również doczeka się godnej ekranizacji.
🟢 Zobacz też: Chciwość (Margin Call) – film, który każdy inwestor (i nie tylko) powinien obejrzeć
W powyższej recenzji celowo nie porównałem „Big Short” z „Margin Call” (recenzję tego drugiego znajdziesz tutaj, film wciąż można obejrzeć legalnie za darmo – link w recenzji), innym wybitnym filmem na temat kryzysu finansowego pierwszej dekady XXI w. Wszystkim gorąco polecam obie produkcje, ponieważ doskonale się uzupełniają, a grając na nieco innych emocjach widzów, pozwalają im „zdywersyfikować” ponowne lub pierwsze w życiu przeżywanie atmosfery tamtych pełnych napięcia dni.
„Big Short”, reż. Adam McKay, 2015 r.
Ocena: 8/10
🟢🟢🟢🟢🟢🟢🟢🟢⚪⚪
Gdzie zobaczyć film „Big Short”?
Film „Big Short” dostępny jest na następujących platformach VOD:
- Netflix
- HBO Max
- Amazon Prime Video
Film kupić lub wypożyczyć można również na:
- Apple TV
- Rakuten TV
- Player
- Chili
Źródłem powyższych informacji jest zestawienie Filmweb.pl. Dostępność filmu w przyszłości może się zmienić.
🟢🤝 Razem możemy więcej. Dołącz do Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych. Sprawdź, co dla Ciebie przygotowaliśmy.
Dołącz do SII. Zobacz, co dla Ciebie mamy
