IKE czy IKZE – co bardziej się opłaca? Poznaj różnice i zdecyduj, co wybrać

IKE czy IKZE, IKZE czy IKE? A może IKE i IKZE na raz? Przed takim wyborem każdego roku stoją tysiące Polaków. Podpowiadamy, o czym pamiętać, aby podjąć odpowiednią decyzję.

Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) oraz Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) to rozwiązania, których nazwy brzmią podobnie, lecz – mimo równie podobnego celu – ich konstrukcja mocno się różni. Oba sposoby inwestowania są opisane w tej samej ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. (wraz z nowelizacjami), przez co podobieństw jest całkiem sporo, jednak nie są one tak istotne, jak różnice między IKE a IKZE.

Na temat IKE i IKZE przygotowaliśmy dwa obszerne poradniki, do których lektury oczywiście zachęcamy:

• Megaporadnik IKE. Wszystko, co trzeba wiedzieć na temat IKE
• Megaporadnik IKZE. Wszystko, co trzeba wiedzieć na temat IKZE

W tym artykule IKE i IKZE przedstawimy tylko skrótowo, zaś szerzej zastanowimy się nad zaletami i wadami wyboru jednego z nich.

Na początek krótka charakterystyka obu sposobów na długoterminowe oszczędzanie i inwestowanie. To esencja treści, którą znajdziesz w poradnikach dotyczących IKE i IKZE.

Korzyści z IKE są proste i oczywiste

Już sam opis obu rozwiązań dotyczących długoterminowego inwestowania (niekoniecznie na cele emerytalne, choć w większości wypadków zapewne tak będzie) pokazuje istotne różnice, które sprawiają, że nawet bez wchodzenia w dalsze szczegóły niektórym osobom nasunie się odpowiedź na pytanie „IKE czy IKZE?”.

Po pierwsze, IKE to konstrukcja dużo prostsza oraz pozbawiona ewentualnych negatywnych skutków dla naszego portfela. Jeśli w dowolnym momencie uznamy, że potrzebujemy wcześniejszej wypłaty środków (przed 60 rokiem życia), to po prostu możemy to zrobić – w całości lub w części – na warunkach podobnych, jak wówczas, gdybyśmy inwestowali bez IKE, np. na zwyczajnym rachunku maklerskim.

Warunki te nie będą identyczne, lecz nawet nieco lepsze. Podatkiem Belki nasze zyski z inwestycji zostaną bowiem obciążone dopiero przy wypłacie, a nie w trakcie inwestowania, co przełoży się na lepsze wyniki (więcej pieniędzy będzie dla nas pracować w czasie utrzymywania środków na IKE).

Można więc stwierdzić, że IKE opłaca się każdemu i zawsze, jeśli porównamy je z normalnym rachunkiem maklerskim (do porównania z IKZE dojdziemy później).

XXX Diabeł często tkwi w szczegółach oferty. Nie wszystkie instytucje (np. domy maklerskie) oferują IKE lub też oferują je w niepełnym zakresie (np. bez dostępu do rynków zagranicznych). Warto się upewnić, jakie IKE zakładamy, żeby

Korzyści z IKZE – to bardziej skomplikowane

W przypadku IKZE opłacalność rozbija się od wie kwestie:

• Poziom płaconych przez nas podatków dochodowych
• Stopa zwrotu z inwestycji na IKZE
• Kwestia tego, czy będziemy potrzebowali wycofać pieniądze przed 65 rokiem życia

Im wyższe płacimy podatki, tym bardziej opłaca się IKZE. Jeśli wpadamy już w drugi próg podatkowy (w 2023 r. 32% powyżej 120 000 zł), to dokonując wpłat na IKZE obniżamy kwotę podlegająca opodatkowaniem najwyższą stawką podatkową.

Jeszcze bardziej IKZE opłacać może się przedsiębiorcom, ponieważ obowiązuje ich wyższy limit wpłat na IKZE.

Drugi aspekt opłacalności IKZE związany jest ze stopą zwrotu. Przykładowe porównanie mogłoby dotyczyć tego, czy lepiej zapłacić 19% podatku od zysków kapitałowych (jak na zwykłym rachunku) czy 10% od całości zgromadzonych środków (jak na IKZE).

Im większą stopę zwrotu wypracują nasze aktywa, czyli im większy udział w naszych środkach będzie miał zysk w odniesieniu do comiesięcznych wpłat, tym bardziej będzie opłacało się zapłacić 10% od całości niż 19% od zysku. Oznacza to, że IKZE niezbyt nadaje się do inwestowania w bezpieczne aktywa typu obligacje przez krótki czas, ponieważ nie zdążymy osiągnąć odpowiedniej stopy zwrotu.

„Pułapka IKZE”, ale i ulgi widoczne od razu

Sporym minusem IKZE jest konieczność zapłaty podatku dochodowego w momencie, gdy wycofamy środki przed 65 rokiem życia. Nie da się wycofać części środków, zawsze całość. W związku z tym może się okazać, że w danym roku do naszych standardowych dochodów doliczyć będziemy musieli dodatkowe wpływy, pochodzące właśnie z IKZE (choć przecież to nie żadne zewnętrzne pieniądze, tylko środki, które już raz sami wypracowaliśmy). W niektórych wypadkach taki zwrot może skutkować koniecznością zapłaty podatku dochodowego według stawki obowiązującej w II progu (w 2023 r. to 32%), co mocno uderzy w opłacalność naszej inwestycji.

Innymi słowy, IKZE nie nadaje się na gromadzenie środków, po które możemy być zmuszeni sięgnąć wcześniej. W takim wypadku lepszym rozwiązaniem będzie IKE, gdzie wprawdzie zapłacimy 19% podatek, ale obejmie on jedynie zyski kapitałowe, a ponadto będziemy wówczas w sytuacji identycznej, jak gdybyśmy wycofywali środki ze „standardowego” rachunku maklerskiego czy bankowego.

Drugą stroną medalu są korzyści podatkowe oferowane przez IKZE, na które nie trzeba czekać do 65 roku życia. Każdego roku od podstawy opodatkowania możemy odliczyć kwotę wpłat na IKZE. Ulga podatkowa oznacza, że więcej pieniędzy zostanie nam w portfelu. Środki te możemy oczywiście skonsumować, ale również zainwestować – w tym przeznaczyć na wpłatę w ramach kolejnego limitu IKZE.

IKE czy IKZE?

Podjęcie decyzji na temat tego, czy wybieramy IKE czy IKZE wymaga rozważenia opisanych powyżej kwestii. Dla osób, które wolą prostsze i bardziej elastyczne rozwiązania, lepszym wyborem będzie IKE. W każdej chwili osoby takie będą mogły się wycofać, odprowadzając podatek od zysków kapitałowych, który i tak zapłaciłyby, gdyby inwestowały „normalnie”, a nie w formie IKE. Jeśli okaże się, że w danym roku uda się dobić do limitu wpłat na IKE, to zawsze można dorzucić coś na IKZE.

Z kolei osoby, które mają możliwość „zamrożenia” środków na IKZE (aby nie narazić się na konsekwencje wcześniejszej wypłaty) i jednocześnie osiągające dochód pozwalający im na optymalizację podatkową przy użyciu ulg na IKZE, powinny skierować swoją uwagę właśnie na to rozwiązanie. Uzyskiwanie natychmiastowych korzyści podatkowych, które przecież też możemy inwestować, może sprawić, że nawet zapłata zryczałtowanego 10-procentowego podatku „na wyjściu” pozwoli osiągnąć efekty lepsze niż na IKE. Jeśli okaże się, że mamy jeszcze wolne środki, to można dorzucić je na IKE.

Co istotne, zarówno w IKE, jak i w IKZE, skorzystamy z unikalnej możliwości inwestowania bez podatku od zysków kapitałowych, która w długim czasie bardzo solidnie podbije opłacalność naszych inwestycji. To największa przewaga nad jakimikolwiek innymi rozwiązaniami długoterminowego oszczędzania.

Decydująć między IKZE czy IKE nie zapominajmy także o istotnej, lecz często pomijanej w poradnikach skoncentrowanych na stronie finansowej, kwestii różnicy w wieku uprawniającym do skorzystania z preferencji podatkowej. Dla IKE to 60 lat (lub 55, jeśli uzyskamy uprawnienia emerytalne), zaś dla IKZE 65 lat (dla wszystkich). Może to być szczególnie ważne dla osób pracujących fizycznie, które po sześćdziesiątce chciałyby ograniczyć aktywność zawodową.

A może IKE plus IKZE?

Warto też pamiętać, że nic nie stoi na przeszkodzie, abyśmy mieli zarówno IKE, jak i IKZE. Każda osoba fizyczna może mieć po jednym rachunku każdego rodzaju. Łączna kwota limitów to w 2023 r. około 30 tysięcy złotych. Konkretnie to:

• 20 805 zł + 8322 zł = 29 127 zł dla osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej
• 20 805 zł + 12 483 zł = 33 288 zł dla osób, które taką działalność prowadzą (szczegóły w poradniku IKZE)

Kwoty te w każdym roku rosną, więc z czasem z samych wpłat zdołamy uzbierać sporo środków, a przecież dojdą do tego jeszcze zyski.

Największe możliwości samodzielnego inwestowania dają IKE/IKZE w formie rachunków maklerskich. Pewną przewagą IKE jest natomiast możliwość założenia rachunku, na którym inwestować będziemy w obligacje oszczędnościowe Skarbu Państwa (IKZE tej możliwości nie oferują). Decydując się na IKE i IKZE możemy wybrać IKE jednego typu, a IKZE innego. Ponadto, brak rachunków IKE/IKZE wspólnych dla małżeństw sprawia, że każda para może mieć łącznie dwa IKE i dwa IKZE – to również rozszerza spektrum inwestycyjne.

Do tej układanki dodać możemy też rachunki PPK oraz PPE, o ile je mamy lub możemy założyć. Wszystko to prywatne środki odkładane z myślą o emeryturze, które mają stanowić dopełnienie tego, co dostaniemy z ZUS-u i OFE. Na to, jak będą wyglądały emerytury zusowskie za kilkadziesiąt lat, wpływu raczej nie mamy. Mamy natomiast wpływ na to, ile sami odłożymy i warto z tej możliwości mądrze skorzystać.