Weksle inwestycyjne opisywane są w materiałach reklamowych jako bezpieczna i bezobsługowa lokata kapitału z gwarantowaną wysoką stopą zwrotu. Jest to jednak nieprawda. To skomplikowany instrument, przed którym niedoświadczonych inwestorów ostrzegają KNF i UOKiK.
Weksel inwestycyjny zdecydowanie różni się od zwykłego weksla, choć (nie tylko poprzez nazwę) stara się do niego upodobnić. Nim wyjaśnimy, czym jest weksel inwestycyjny, jak inwestować w weksle inwestycyjne i o czym koniecznie należy wtedy wiedzieć, przypomnijmy krótko czym jest zwykły weksel.
Czym jest weksel?
Weksel jest sformalizowanym papierem wartościowym, którego podstawową funkcją jest zabezpieczenie długu. W Polsce weksle są regulowane przez jedną z najstarszych wciąż obowiązujących ustaw (Prawo wekslowe z 28 kwietnia 1936 r.).
Wyróżnia się dwa rodzaje weksli – weksel własny i weksel trasowany. W obrocie częściej występuje weksel własny. Treścią weksla własnego jest bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty określonej sumy pieniężnej przez wystawiającego weksel na rzecz lub na zlecenie wskazanej w wekslu osoby (remitenta).
Treścią weksla trasowanego jest natomiast bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej sumy pieniężnej przez wystawiającego weksel (trasanta) innej osobie (trasatowi) na rzecz lub na zlecenie wskazanej w wekslu osoby (remitenta). Od weksla własnego odróżnia go wprowadzenie osoby trasata, do którego kierowane jest polecenie zapłaty (w miejsce przyrzeczenia zapłaty przez wystawcę weksla w przypadku weksla własnego).
Często spotykanym wekslem jest weksel in blanco, który jest wykorzystywany jako instrument zabezpieczenia transakcji. Nie stanowi on osobnego rodzaju weksla, lecz podpisany przez dłużnika wekslowego niekompletny dokument, niezawierający elementów wymaganych przez Prawo wekslowe (przede wszystkim należnej kwoty). Dopiero po uzupełnieniu tych danych, mamy do czynienia z wekslem.
W tradycyjnym rozumieniu, weksel nie pełni funkcji inwestycyjnej, a jedynie zabezpieczającą zapłatę zobowiązania. Skoro tak, to przejdźmy do tego, czym jest weksel inwestycyjny.
Weksel inwestycyjny – co to właściwie jest?
To nowopowstała konstrukcja, która nie ma bezpośrednich podstaw prawnych w obowiązujących przepisach, w tym Prawie wekslowym. Najprościej rzecz ujmując, to połączenie weksla i pożyczki. Wiążą się z tym liczne ryzyka, które mogą znacząco wpływać na bezpieczeństwo inwestycji.
W procesie inwestycyjnym uczestniczą trzy podmioty:
- inwestor, będący często konsumentem / inwestorem indywidualnym
- wystawca weksla, będący podmiotem organizującym finansowanie
- przedsiębiorca, który w ramach umowy pożyczki otrzymuje wpłacone przez inwestora środki
Kupując weksel inwestycyjny wpłacasz do wystawcy weksla swoje pieniądze i otrzymujesz potwierdzenie w postaci weksla inwestycyjnego. Na podstawie weksla inwestycyjnego podmiot organizujący finansowanie zobowiązuje się zapłacić inwestorowi określoną kwotę w określonym terminie. Kwota ta składa się z równowartości zainwestowanego kapitału oraz z naliczonych odsetek.
Podmiot organizujący finansowanie przeznacza uzyskane w ten sposób od inwestora środki pieniężne na udzielenie pożyczki wybranemu przez siebie przedsiębiorcy (jest jedynie pośrednikiem dokonując dalszej inwestycji pożyczonych mu środków). Weksel inwestycyjny jest sposobem na pozyskiwanie kapitału od inwestorów bez konieczności ubiegania się o kredyty bankowe czy emitowania obligacji. Z założenia weksel inwestycyjny pełni więc funkcję kredytową. Przedsiębiorca otrzymuje pożyczkę od podmiotu organizującego finansowanie, a jej spłatę zabezpiecza ustanawiając hipotekę na swojej nieruchomości na rzecz tego podmiotu.
W efekcie pożyczasz pieniądze przedsiębiorcy, z którym nie łączy Cię żadna umowa. Pieniądze na wypłatę odsetek i zwrot kwoty nabytego weksla inwestycyjnego pochodzą ze środków zwróconych wystawcy przez przedsiębiorcę z tytułu udzielonej pożyczki (pożyczkobiorcy).
Weksle inwestycyjne. Co się dzieje z zainwestowanymi środkami?
Należy pamiętać, że już z założenia pozyskując środki od inwestora, podmiot organizujący finasowanie używa tych pieniędzy do udzielania pożyczek dla innych przedsiębiorstw.
Z założenia, inwestor nabywając weksel inwestycyjny uzyskuje rodzaj papieru wartościowego (z zastrzeżeniem braku bezpośredniego oparcia w obowiązujących przepisach) przynoszący mu stały dochód i wysoką stopę zwrotu inwestycji. Inwestor dokonuje wyboru kwoty inwestycji oraz częstotliwość wypłaty zysków w czasie jej trwania. Wystawca udziela następnie pożyczek najczęściej zabezpieczonych hipoteką innym podmiotom potrzebującym finansowania na różne cele. Pożyczkobiorca zwraca pożyczkę, a inwestor otrzymuje zwrot kapitału wraz z odsetkami.
Firmy oferujące weksle inwestycyjne informują, że każda firma, której udzielają pożyczki jest skrupulatnie sprawdzana, a nieruchomości badane są pod kątem realnej wartości oraz płynności. Pożyczki zabezpieczone są między innymi hipoteką na nieruchomości, której wartość jest co najmniej dwukrotnie większa niż wysokość pożyczki. Wskazują również, że prowadzą politykę zabezpieczającą zainwestowane środki, przez co instrument ten staje się prostą, zrozumiałą, atrakcyjną, a co najważniejsze bezpieczną formą inwestycji.
Ryzyko inwestycji w weksle inwestycyjne
Scenariusz, w którym faktycznie zarobimy na wekslach inwestycyjnych (gdy wystawca nie ogłosi upadłości, a przedsiębiorca faktycznie zwróci pieniądze itp.) jest możliwy. Problem w tym, że nie mamy żadnej gwarancji, że tak się stanie. Dlatego też przed zainwestowaniem w weksle inwestycyjne, warto koniecznie zastanowić się, co może pójść źle.
To o tyle istotne, że minusów inwestowania w weksle inwestycyjne jest całkiem sporo, co sprawia, że inwestycja już na pierwszy rzut oka nie wydaje się bezpieczna. Z pewnością też nie jest adresowana do inwestorów stawiających pierwsze kroki lub też do osób, które do tej pory przechowywały jedynie środki na lokacie lub koncie bankowym.
Po pierwsze, należy zastanowić się czy oferowana wysoka stopa zwrotu nie oznacza wysokich kosztów finansowania dla przedsiębiorcy (pożyczkobiorcy). Może bowiem okazać się, że z przyczyn, które nie są ujawniane inwestorom (np. zła kondycja finansowa) podmiot ten nie może liczyć na kredyt bankowy lub wyemitowanie obligacji. W ewidentny sposób wpływa to na bezpieczeństwo zainwestowanych środków. W sytuacji w której przedsiębiorca nie odda pieniędzy, inwestorowi pozostaje wieloletnia batalia sądowa lub wieloletnie oczekiwanie na zwrot środków i to nawet w przypadku, gdy zabezpieczenie hipoteczne okaże się rzetelne. Inwestor może jedynie dochodzić zapłaty na zasadach ogólnych w ramach postępowania egzekucyjnego, upadłościowego lub restrukturyzacyjnego. Wiąże się to z koniecznością wyłożenia dodatkowych środków, które nie gwarantują sukcesu.
Po drugie, oferowane inwestorom wysokiej i niezależnej od wahań rynkowych stopy zwrotu powinno zapalić lampkę w głowie: im wyższe oczekiwany lub oferowany zysk, tym większe jest bowiem ryzyko. Jeśli oferowane nam weksle inwestycyjne przedstawiane są jako bardzo bezpieczny instrument, a jednocześnie ich oprocentowanie jest o wiele wyższe aniżeli lokat bankowych, z pewnością gdzieś kryje się haczyk. Najczęściej jest nim właśnie ponoszenie dodatkowego ryzyka, z którego powinniśmy sobie zdawać sprawę przed przystąpieniem do inwestycji.
Po trzecie wobec faktu, że inwestor nie jest stroną umowy pomiędzy wystawcą weksla inwestycyjnego, a przedsiębiorcą, możliwość uzyskania konkretnych i prawdziwych informacji o kondycji finansowej przedsiębiorcy (pożyczkobiorcy), rodzaju przedsięwzięcia na które udzielane są pozyskane od inwestorów środki, wartości zabezpieczenia weksla inwestycyjnego, jest mocno ograniczona. Same zapewnienia o bezpieczeństwie inwestycji bez weryfikacji informacji nie powinny być podstawą do podjęcia decyzji o lokowaniu kapitału w weksle inwestycyjne.
Weksel inwestycyjny nie jest papierem wartościowym w rozumieniu przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i nie stosuje się do niego przepisów ustawy o ofercie publicznej, oznacza to brak obowiązku informacyjnego względem inwestora i brak szczególnych sankcji za podanie informacji niepełnych lub niejasnych jak również niepodanie ich w ogóle.
|
🔴 Nawet jeżeli oferujący weksle inwestycyjne (lub samo przedsiębiorstwo korzystające z pożyczki) powołuje się na jakiekolwiek gwarancje czy zabezpieczenia na nieruchomościach, nie znaczy to, że nasze ryzyko utraty środków jest mniejsze. Wszelkie informacje musimy weryfikować na własną rękę. |
Dodatkowo należy pamiętać, że weksle inwestycyjne nie podlegają obowiązkowej rejestracji w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. W konsekwencji Inwestor nie może w prosty sposób sprawdzić, jaka jest łączna wartość weksli inwestycyjnych potwierdzonych przez wystawcę, udzielonych dotąd pożyczek dla przedsiębiorców, a także czy proces wykupów weksli inwestycyjnych przebiega w sposób niezakłócony.
Co więcej, weksle inwestycyjne nie są objęte gwarancją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. W przypadku upadłości przedsiębiorcy albo spółki wystawiającej weksle inwestycyjne, inwestor musi się liczyć z faktycznym brakiem możliwości odzyskania zainwestowanych środków albo odzyskaniem ich niewielkiej części, w zależności od realnej sytuacji finansowej podmiotu i ilości wierzycieli.
Na tym nie koniec. Spółka wystawiająca weksel inwestycyjny nie podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, co za tym idzie instytucja ta nie ma możliwości zastosowania środków nadzorczych. Jednocześnie KNF w 2021 r. prowadził akcję informującą o ryzykach związanych z inwestowaniem w weksle inwestycyjne.
Tematem weksli inwestycyjnych zajął się też Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W 2021 r. prezes UOKiK Tomasz Chróstny wydał decyzję dotyczącą Funduszu Hipotecznego Yanok, który wystawia tzw. weksle inwestycyjne. Prezes Urzędu postawił też zarzuty kolejnej firmie, która oferuje weksle pod nazwą „Kwity dochodowe” - jest to Brewe Leasing.
Inwestowanie w weksle inwestycyjne. O tym warto pamiętać
- Decydując się na lokatę kapitału w weksle inwestycyjne, zastanów się dwa razy.
- Upewnij się, że dokładnie rozumiesz konstrukcję tego instrumenty i ryzyka związane z taką formą inwestowania.
- Dokładnie sprawdź w co inwestujesz. Domagaj się i zweryfikuj informacje udzielone przez wystawcę weksla inwestycyjnego, dowiedz się jaka jest jego sytuacja finansowa, przeanalizuj sprawozdania finansowe, które są publicznie dostępne.
- Sprawdź, który przedsiębiorca będzie korzystał z Twoich pieniędzy i na jaki cel zamierza je przeznaczyć.
- Żądaj wskazania dokładnych danych nieruchomości mającej stanowić zabezpieczenie hipoteczne i poproś o opinię rzeczoznawcy majątkowego dotyczącą wartości nieruchomości.
- Zweryfikuj czy podawane Ci informacje o gwarantowanej stopie zwrotu i bezpieczeństwie inwestycji są wiarygodne i na jakiej podstawie są tak przedstawiane.
- Sprawdź również czy podmiot, który oferuje weksle inwestycyjny znajduje się na liście ostrzeżeń Komisji Nadzoru Finansowego lub ostrzeżeń konsumenckich Prezesa UOKiK (oraz czy nie toczą się wobec niej postępowania).
- Zastanów się, czy nie warto skorzystać z innych form inwestowania, posiadających większe zabezpieczenia lub lepiej umocowanych w polskim prawie.
