Wprowadzenie

Niniejszy cykl artykułów ma zadanie zaprezentować podstawowe i nieco bardziej złożone zagadnienia związane z analizą techniczną. Wiedza ta pozwoli z większą świadomością podejmować decyzje dotyczące momentu wejścia i wyjścia z pozycji.

Przedstawione zostaną podstawowe rodzaje wykresów (liniowe, słupkowe, świecowe), ich skale (arytmetyczna, logarytmiczna), podstawowe formacje liniowe oraz świecowe. Omówiona zostanie krótka charakterystyka teorii Dowa oraz fal Elliotta. Poznają Państwo najważniejsze wskaźniki wykorzystywane przez analityków takie jak: oscylatory, wskaźniki mierzące siłę trendu lub oparte na wolumenie. Nie zabraknie też opisu znaczenia luk cenowych, zależności dotyczących liczby otwartych kontraktów oraz średnich kroczących. Przedstawiona podstawowa wiedza z zakresu analizy technicznej będzie pomocna w lepszym rozumieniu sytuacji na wykresie, co może być przydatne przy prognozowaniu przyszłych zachowań na rynku. Informacje zawarte w artykułach poparte będą licznymi przykładami praktycznymi z codziennego wykorzystania różnych narzędzi. Pozwoli to zapewne w sporządzaniu zarówno własnych analiz, jak i w lepszym zrozumieniu analiz technicznych publikowanych w różnych źródłach.

Czym jest analiza techniczna?

Analiza techniczna (AT) to metoda badania rynków finansowych, która opiera się na analizie wykresów cenowych, wzorców, wskaźników, identyfikację trendów oraz poziomów wsparcia i oporu. Dzięki badaniu zachowania i zmian ceny oraz wolumenu danego waloru w przeszłości, przy użyciu narzędzi AT inwestorzy są w stanie prognozować przyszłe zmiany cen. Obok analizy fundamentalnej jest to najpopularniejsza metoda analizy instrumentów finansowych.

Analiza techniczna opiera się na założeniu, że ceny na rynku odzwierciedlają wszystkie dostępne informacje i że historia cen może dostarczyć wskazówek dotyczących przyszłych ruchów. AT pomaga w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, a szczególnie pomocna może być w określaniu poziomów wejścia i wyjścia. Przewagą AT (analiza techniczna) nad AF (analiza fundamentalna) jest m.in. niska czasochłonność, dzięki czemu pozwala ona na bieżąco śledzić wiele rynków i różnych instrumentów finansowych. Narzędzia AT są uniwersalne i można je wykorzystać na każdym rynku i w każdym wymiarze czasowym, warunkiem jest jedynie odpowiednio wysoka płynność analizowanego instrumentu.

Na jakie pytania odpowiada analiza techniczna?

Analiza techniczna odpowiada na różne pytania związane z rynkami finansowymi, takie jak:

1. Kierunek trendu: Czy rynek porusza się w górę, w dół czy jest zatrzymany w bocznym trendzie?
2. Poziomy wsparcia i oporu: Jakie są kluczowe poziomy, na których cena może napotkać wsparcie lub opór?
3. Okresy konsolidacji i przełamania: Czy rynek znajduje się w okresie konsolidacji, czy może jest gotów do przełamania ważnych poziomów?
4. Potencjalne punkty wejścia i wyjścia: Gdzie mogą wystąpić atrakcyjne okazje inwestycyjne oraz gdzie należy ustawić poziomy stop-loss i take-profit?

Początki nowoczesnej analizy technicznej

Twórcą analizy technicznej był Charles Dow, założyciel firmy Dow Jones & Company. Opracował swoją teorię na podstawie analizy zachowań cen na amerykańskim rynku (NYSE) pod koniec XIX wieku. W latach 1900-1902 opublikował artykuły dotyczące podstawowych zasad i narzędzi analizy technicznej. Opisywał w nich swoje poglądy na temat spekulacji oraz roli średnich transportowej i przemysłowej. Pełniły one rolę barometrów koniunktury na rynku akcji.

Jako ciekawostka, indeks Dow Jones Industrial Average (DJIA) jest publikowany od 1896 roku. Na początku obejmował 12 spółek przemysłowych, a od 1928 roku jest ich 30. Do dziś przetrwał pod tą samą nazwą tylko General Electric (GE).

Trzy główne założenia analizy technicznej

Analiza techniczna opiera się na trzech głównych założeniach:

1. Historia się powtarza: Główne założenie analizy technicznej mówi, że historia się powtarza. Oznacza to, że wzorce i tendencje, które występowały w przeszłości, mogą mieć tendencję do powtarzania się w przyszłości. Analiza techniczna polega na identyfikowaniu tych powtarzających się wzorców i wykorzystywaniu ich do prognozowania przyszłych ruchów cenowych. Badania rynkowych danych historycznych i badania ludzkiej psychiki pokazują, iż inwestorzy w określonych sytuacjach zachowują się schematycznie (powtarzalnie).
2. Ceny odzwierciedlają wszystkie informacje: Drugie główne założenie analizy technicznej zakłada, że wszystkie dostępne informacje o danym rynku są uwzględniane w cenach. Oznacza to, że wszystkie informacje fundamentalne, takie jak dane ekonomiczne, wyniki finansowe czy wiadomości związane z daną spółką, są odzwierciedlone na wykresach cenowych. Analiza techniczna skupia się na badaniu tych wzorców cenowych, aby uzyskać informacje o tym, jak rynek reaguje na różne informacje i wydarzenia. Warto tutaj jednak zaznaczyć, że klasyczny analityk techniczny interesuje się tylko ruchami cen, a nie ich przyczynami. Zamiast zatem dokonywać wyceny spółek, należałoby się skupić jedynie na badaniu wykresów, które obrazują już wszystkie, dotychczasowe zachowania inwestorów. Wychodzi się tu z założenia, że łatwiej jest ocenić przyszłość na bazie analizy przeszłych zachowań cen, które obrazują faktyczne decyzje inwestorów, aniżeli dociekać przyczyn dotychczasowego zachowania się kursu.
3. Trendy mają tendencję do kontynuacji: Kolejne ważne założenie analizy technicznej mówi, że trendy mają tendencję do kontynuacji, a nie nagłej zmiany. Analiza techniczna koncentruje się na identyfikowaniu trendów rynkowych, czyli długoterminowych kierunków cenowych. Inwestorzy starają się wychwycić te trendy i wykorzystać je do swoich decyzji inwestycyjnych. Oczywiście, trendy mogą się odwracać w pewnym momencie, dlatego analiza techniczna poszukuje sygnałów potwierdzających zmianę trendu.
   Zadaniem analityka jest tu zatem rozpoznanie trendu w jego wczesnej fazie i podjęcie odpowiednich działań, czyli wydania rekomendacji kupna w przypadku przesłanek dotyczących możliwości zapoczątkowania nowego trendu wzrostowego i odwrotnie w przypadku zapoczątkowania nowego trendu spadkowego.

Główne założenia analizy technicznej, jak opisano powyżej, stanowią podstawę tej metody analizy rynków finansowych. Inwestorzy wykorzystując analizę techniczną starają się prognozować przyszłe ruchy cenowe, identyfikować trendy i określać poziomy wsparcia i oporu.

Mimo pewnych ograniczeń, analiza techniczna ma swoje zalety. Jest prostsza w zastosowaniu niż analiza fundamentalna, ponieważ nie wymaga dogłębnej wiedzy o gospodarce czy konkretnej branży. Może być również stosowana na różnych instrumentach finansowych, takich jak akcje, indeksy, surowce czy waluty. Analiza techniczna daje inwestorom możliwość szybkiego reagowania na zmieniające się warunki rynkowe i identyfikowania okazji inwestycyjnych w krótkim okresie czasu.

Narzędzia analizy technicznej

Analiza techniczna oferuje szeroką paletę narzędzi do analizowania i prognozowania zmian ceny. Wśród nich można znaleźć:

• różne rodzaje wykresów, czyli prezentacji zmian ceny (np. liniowe, świecowe, słupki, kagi)
• poziomy wsparcia i oporu
• linie trendu
• formacje cenowe
• wskaźniki i oscylatory
• teorie zachowania ceny, np. teoria fal Elliota, technika Ganna.

Powyższe narzędzia zostaną szczegółowo omówione w późniejszych dodatkach edukacyjnych.

Praktyka – ilu inwestorów korzysta z AT?

Jak pokazało Ogólnopolskie Badanie Inwestorów 2022 najczęściej stosowane analizy instrumentów finansowych to:

Zalety analizy technicznej

Do podstawowych zalet analizy technicznej zaliczamy:

• prostotę – AT oferuje prostą metodologię opartą głównie na analizie wykresów cenowych, co czyni ją dostępną dla początkujących inwestorów.
• zorientowanie na krótkoterminowe trendy – AT jest szczególnie przydatna dla inwestorów zainteresowanych krótkoterminowymi trendami i okazjami inwestycyjnymi. Bardzo często spółki posiadające mocne fundamenty, potrzebują czasu lub niestandardowych zdarzeń, by zostały dostrzeżone przez większą ilość inwestorów, powodując wzrost obrotu i najczęściej kursu. Natomiast używając analizy technicznej można dostrzec walory, na których zainteresowanie się już pojawiło i próbować rozgrywać scenariusze zgodne z analizami.
• wykrywanie sygnałów kupna i sprzedaży – narzędzia wykorzystywane w AT pomagają inwestorom zidentyfikować odpowiednie sygnały kupna i sprzedaży. Połączenie analizy technicznej z fundamentalną może pomóc w optymalizacji miejsc wejścia na dobre walory. Analiza techniczna bardzo często pozwoli uniknąć kupowania na górce, które w przypadku późniejszej korekty stawia inwestorów przed trudnymi wyborami.
• szybka reakcja na zmiany - analiza techniczna umożliwia inwestorom szybką reakcję na zmieniające się warunki rynkowe, co może przynieść korzyści w krótkoterminowych transakcjach. Pozwala też podjąć decyzję o zamknięciu pozycji i przeczekaniu rynkowej zawieruchy.

Wady analizy technicznej

Oprócz wymienionych powyżej zalet, analiza techniczna, jak większość metod stosowanych do prognozowania przyszłości ma też swoje wady. Warto więc pamiętać o minusach tej metody podczas podejmowania własnych decyzji inwestycyjnych. Do głównych wad analizy technicznej należą:

• pomija czynniki fundamentalne – analiza techniczna nie uwzględnia fundamentalnych czynników, takich jak dane ekonomiczne, wyniki finansowe czy kondycja rynku. Może prowadzić do braku pełnego zrozumienia kontekstu rynkowego.
• subiektywne interpretacje – analiza techniczna polega na subiektywnej interpretacji wykresów i wskaźników, co może prowadzić do różnych opinii i interpretacji sygnałów. Narzędzia wykorzystywane podczas tworzenia analiz umożliwiają różne wykorzystanie ich przez różne osoby. Mogą pojawiać się więc rozbieżności np. w umiejscowieniu linii trendu lub stref wsparcia i oporu, powodujące zbyt wczesne lub zbyt późne zawieranie transakcji.
• nadmierna złożoność wskaźników – część wskaźników i narzędzi analizy technicznej może być złożona i trudna do zrozumienia dla początkujących inwestorów.
• ryzyko błędnych sygnałów – istnieje ryzyko otrzymania błędnych sygnałów inwestycyjnych na podstawie analizy technicznej, co może prowadzić do strat finansowych. Istnieją jednak metody, które służą do potwierdzania sygnałów, dlatego zawsze warto szukać znaków poświadczających przyjęty przez nas scenariusz na 2-3 innych wskaźnikach.

Subiektywność AT

Analiza techniczna jest subiektywna, oferuje wiele narzędzi i metod, które mogą dawać różne opinie na temat tego samego wykresu. Niezdyscyplinowani inwestorzy mogą łatwo ujrzeć na wykresie to, co chcą zobaczyć, oraz interpretować dane w sposób wybiórczy, przykładając większą wagę do interpretacji zgodnej z ich oczekiwaniami (pułapka potwierdzenia). Aby osiągnąć sukces należy przede wszystkim być konsekwentnym i trzymać się swoich zasad analizy i zarządzania kapitałem.

W rzeczywistości historia nigdy nie powtarza się w identyczny sposób, a formacje nie zawsze przybierają idealny, podręcznikowy kształt. AT często jednak działa jak „samospełniająca się przepowiednia” – im więcej osób widzi to samo na wykresie, tym mocniejsza może być reakcja na dany sygnał.