Każdego roku przez fora dyskusyjne przetacza się wiele krytycznych uwag dotyczących naruszeń praw inwestorów, uwagi trafiają też do SII, KNF czy GPW. SII stara się wesprzeć inwestorów w ich zmaganiach w walce o ich prawa. Niestety, od lat wciąż powraca ten sam problem, a więc głośne protesty akcjonariuszy, które rzadko kiedy idą w parze z realnymi działaniami. Taka postawa akcjonariuszy staje się z kolei dla spółek i jej większościowych udziałowców legitymacją czy też cichą zachętą do powielania negatywnych praktyk. Z reguły akcjonariusze takich spółek budzą się, gdy jest już za późno. Dopiero wtedy dociera do nich, że przez zaniechanie walki o swoje prawa stracili część majątku.
Jesteś przeciwny emisji?
Tematem, który wzbudza wiele emocji, są emisje akcji z wyłączeniem praw poboru. Jeśli cena i pozostałe parametry emisji, w tym jej cele, są ustalone w sposób, który nie zagraża interesowi drobnych akcjonariuszy, nie ma problemu. Gorzej, jeśli dochodzi do bezzasadnego rozwodnienia kapitału przy cenie rażąco niższej od ceny rynkowej, gdzie akcje zostaną skierowane do bliżej nieznanych podmiotów. Z reguły na forach dyskusyjnych podnosi się wrzawa, głosy krytyki i sprzeciwu, ba, nawet organizowane są akcje mające na celu przeciwstawienie się takim działaniom spółki czy też większościowego udziałowca. Inicjatywy wspierające akcjonariuszy w podobnych przypadkach wielokrotnie podejmowało SII, m.in. zbierając pełnomocnictwa i publicznie zachęcając do aktywności na WZA, piętnując przy tym postawy spółek. Tymczasem po dniach wrzawy na forach rozpoczynało się WZA, którego przedmiotem miały być m.in. istotnie, kontrowersyjne uchwały, a podczas obrad co widzimy? Zazwyczaj nie więcej niż kilku akcjonariuszy z łącznym udziałem mniejszym niż 0,5 proc. W taki sposób nie da się walczyć z nieprawidłowościami na rynku. Za słowami muszą iść czyny. Rejestracja i przekazanie pełnomocnictwa nie kosztują wiele, nie zajmują wiele czasu, a mogą dać wymierne efekty, także w wartości rachunku maklerskiego. Co istotne, było już wiele WZA, gdzie przy sporym free floacie wystarczyło, aby inwestorzy indywidualni zarejestrowali 6–10 proc. akcji, by powstrzymać niekorzystne uchwały.
Nierzadko się zdarza, że uwagi akcjonariuszy nie dotyczą spraw bezpośrednio związanych z ze zwołanym WZA, lecz ciągu różnego rodzaju niekorzystnych dla spółki zdarzeń czy też w szczególności decyzji zarządu. Podobnie jak w przypadku emisji inwestorzy tracą energię i czas na anonimową krytykę tych działań na forach. Tymczasem, żeby wyjaśnić kontrowersyjne wydarzenia, można się pojawić na WZA albo przekazać pełnomocnictwo do takiego udziału. Oczywiście jest ryzyko, że spółka uchyli się podczas obrad od odpowiedzi. Żeby się o tym przekonać, trzeba jednak spróbować. Jednakże istnieją jeszcze inne sposoby weryfikacji działań realizowanych przez zarządy spółek. Mowa o rewidencie ds. szczególnych. Jest to narzędzie stworzone specjalnie dla ochrony praw akcjonariuszy mniejszościowych. Oczywiście bez większości na WZA nie da się powołać rewidenta, ale wystarczy zaledwie, a może „aż", 5 proc. głosów, aby zwołać WZA z takim punktem w porządku obrad. Jeśli powołanie takiej osoby/podmiotu nie powiedzie się podczas obrad, można dochodzić tego prawa na drodze sądowej. Niestety, i to narzędzie jest dla inwestorów zbyt dużym wyzwaniem, bo wymaga 5 proc. głosów. Pytanie, czy to tak wiele, kiedy chodzi o realną, nierzadko dużą gotówkę inwestorów.
Inwestorze, walcz o swoje
Nie chodzi o to, aby dla zasady krytykować akcjonariuszy mniejszościowych, bo SII jest po to, aby ich wspierać, i wielokrotnie to robi. Uczestniczymy m.in. co roku w dziesiątkach WZA, reprezentujemy akcjonariuszy mniejszościowych w roli pełnomocnika, podejmujemy dziesiątki interwencji, udzielamy tysięcy porad, walczymy o zmianę przepisów, opiniujemy akty prawne czy też występujemy przed prokuraturą lub sądami. SII przy każdej okazji zachęca inwestorów do walki o swoje prawa, a także edukuje o sposobie i możliwościach egzekucji tych praw. Działania takie powinny mocno propagować i wspierać także kluczowe instytucje rynku kapitałowego. Tego jednak brakuje. Inwestor musi w pierwszej kolejności raz na zawsze pozbyć się przekonania, że sam nic nie musi robić, bo inni zrobią wszystko za niego. Praktyka pokazuje, że ten model się nie sprawdza. Inwestor indywidualny musi zrozumieć, że to on ma prawa udziałowe, że większe grono inwestorów indywidualnych posiada taką ilość praw udziałowych, aby naprawdę odgrywać istotną rolę w akcjonariacie spółki, aby blokować niekorzystne dla siebie inicjatywy spółki lub akcjonariusza większościowego. Niestety, niewielka aktywność inwestorów wciąż stanowi zachętę do nadużyć na rynku i dopóki nie zmieni się postawa akcjonariuszy mniejszościowych, problem ten nie zostanie rozwiązany.
