W Radzie UE trwają końcowe prace nad projektem dyrektywy dotyczącej praw akcjonariuszy (shareholders right directive). W toku prowadzonych konsultacji społecznych Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych pozytywnie oceniło proponowane rozwiązania. SII przedstawiło również uwagi oraz propozycje dalej idących rozwiązań mających również na celu wzmocnienie kontroli akcjonariuszy nad spółką oraz zwiększenia zaangażowania ze strony inwestorów instytucjonalnych.
Przygotowywana dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zmiany dyrektywy 2007/36/WE i dyrektywy 2013/34/WE koncentruje się wokół pięciu celów, których osiągnięciu ma służyć:
- zwiększenie stopnia i jakości zaangażowania właścicieli aktywów i podmiotów zarządzających aktywami w spółki, w których dokonano inwestycji;
- stworzenie ściślejszego powiązania między wynagrodzeniem, a wynikami dyrektorów spółek;
- zwiększenie przejrzystości transakcji z podmiotami powiązanymi i nadzoru akcjonariuszy nad takimi transakcjami;
- zapewnienie wiarygodności i jakości porad udzielanych przez doradców inwestorów w związku z głosowaniem;
- ułatwienie przekazywania informacji transgranicznych (w tym głosowania) w całym łańcuchu inwestycyjnym, w szczególności poprzez identyfikację akcjonariuszy.
Dyrektywa ma m.in. służyć ułatwieniu wykonywania praw Akcjonariuszy przez zagranicznych inwestorów. Stąd m.in. przewiduje ona przyznanie emitentom prawa do pozyskiwania od domów maklerskich informacji o akcjonariuszach posiadających więcej niż 0,1% kapitału zakładowego lub ogólnej liczby głosów, nakłada na domy maklerskie obowiązek ułatwiania wykonywania praw przez akcjonariusza, w tym prawa do uczestnictwa w walnych zgromadzeniach i prawa głosu podczas takich zgromadzeń, m.in. poprzez reprezentowanie akcjonariusza w trakcie obrad (oczywiście za odpowiednią opłatą). Dla inwestorów indywidualnych najistotniejsze znaczenie będą jednak miały przepisy stricte służące wzmocnieniu kontroli nad spółką akcyjną.
Kontrola wynagrodzeń Zarządu
Celem wzmocnienia kontroli akcjonariuszy nad spółką Dyrektywa przede wszystkim przyznaje akcjonariuszom prawo głosu w sprawie polityki wynagrodzeń dyrektorów. Odnosząc to do polskiego porządku prawnego chodzi przede wszystkim o członków zarządu spółki publicznej. Na mocy przygotowywanej dyrektywy to akcjonariusze na walnym zgromadzeniu będą zatwierdzali politykę wynagrodzeń menedżerów. Spółki publiczne będą miały obowiązek przygotować przejrzystą, zrozumiałą, zgodną ze strategią biznesową, celami, wartościami i długoterminowymi interesami spółki politykę wynagrodzeń. Ponadto powinna ona zawierać środki służące unikaniu konfliktów interesów, a także wskazywać jasne kryteria przyznawania stałego i zmiennego wynagrodzenia wraz ze wskazaniem maksymalnych kwot łącznego wynagrodzenia, jakie można przyznać, oraz odpowiedni względny stosunek między różnymi składnikami stałego i zmiennego wynagrodzenia.
Kolejnym istotnym novum w tej materii nałożenie na emitentów obowiązku sporządzania sprawozdania o wynagrodzeniach, przedstawiającego pełny przegląd wynagrodzeń, w tym wszystkich świadczeń niezależnie od ich formy, przyznanych poszczególnym dyrektorom w ostatnim roku obrotowym. Ponadto akcjonariuszom Dyrektywa przyznaje prawo głosu w sprawie sprawozdania o wynagrodzeniach za miniony rok obrotowy. Będzie ono podlegało zatwierdzeniu przez zwyczajne walne zgromadzenie.
W ocenie Stowarzyszenia powyższe narzędzia pozwolą w łatwiejszy sposób powiązać efekty pracy menadżerów z otrzymywanym wynagrodzeniem oraz poddać je odpowiedniej kontroli. Ważne jest przy tym, aby polityka wynagrodzeń podlegała regularnej ocenie przez akcjonariuszy Spółki (m.in. z uwagi na dynamikę zachodzących procesów ekonomicznych) dlatego też pozytywnie należy ocenić wymóg zatwierdzania jej co najmniej raz na trzy lata.
Transakcje z podmiotami powiązanymi
Stowarzyszenie wielokrotnie zwracało uwagę na potrzebę zwiększenia transparentności transakcji pomiędzy emitentem, a podmiotami powiązanymi. Proponowane przez Dyrektywę rozwiązania w dużej mierze wychodzą naprzeciw oczekiwaniom Stowarzyszenia. Przede wszystkim przyznaje ona bardzo istotny element wzmocnienia kontroli akcjonariuszy nad spółką w postaci przyznania im prawa głosu w sprawach transakcji z podmiotami powiązanymi. Przygotowywane regulacje zakładają bowiem, że transakcje z podmiotami powiązanymi o wartości powyżej 5 % aktywów spółki lub transakcje, które mogą mieć znaczny wpływ na zyski lub obroty, będą musiały uzyskać akceptację walnego zgromadzenia. Spółka nie będzie mogła zawrzeć takiej transakcji przed jej zatwierdzeniem przez Akcjonariuszy. Dodatkowo, jeżeli w transakcji z podmiotem powiązanym uczestniczy akcjonariusz, akcjonariusz taki z mocy prawa wyłączony będzie od głosowania. Obowiązek uzyskania zgody Akcjonariuszy powstanie również w sytuacji gdy wartość zsumowanych transakcji z podmiotem powiązanym z okresu ostatnich 12 miesięcy przekroczy 5 % aktywów. Wówczas transakcja, w wyniku której przekroczono ten próg, oraz wszelkie późniejsze transakcje z tym samym podmiotem powiązanym będą musiały zostać poddane pod głosowanie akcjonariuszy i mogą zostać bezwarunkowo zawarte wyłącznie po zatwierdzeniu przez akcjonariuszy.
Ważnym instrumentem służącym wzmocnieniu kontroli nad spółką będzie również obowiązek podawania niezwłocznie do publicznej wiadomości informacji w przypadku transakcji z podmiotami powiązanymi o wartości powyżej 1 % aktywów spółki, wraz z obowiązkiem dołączenia do takiego ogłoszenia sprawozdania sporządzonego przez niezależną stronę trzecią zawierające ocenę tej transakcji.
Podkreślić należy, iż obecnie akcjonariusze nie mają dostępu do wystarczających informacji o transakcjach z podmiotami powiązanymi ani nie dysponują odpowiednimi narzędziami umożliwiającymi im sprzeciwienie się transakcjom stanowiącym nadużycie. Powyższe przepisy znacząco wzmocnią kontrolę nad takimi transkacjami. W ocenie Stowarzyszenia zasadnym jednak byłoby doprecyzowanie, aby podmiotem, który będzie miał obowiązek dokonania oceny transakcji, mógł być wyłącznie podmiot posiadający potwierdzone kwalifikacje i doświadczenie zawodowe do sporządzenia takiej oceny.
Zwiększanie zaangażowania inwestorów instytucjonalnych
Trzecią grupą regulacji zawartych w projekcie Dyrektywy istotnych z punktu widzenia inwestorów indywidualnych stanowią przepisy mające na celu zwiększenie stopnia i jakości zaangażowania właścicieli aktywów i podmiotów zarządzających aktywami w spółki, w których dokonano inwestycji. Innymi słowy chodzi o zwiększenie zaangażowania inwestorów instytucjonalnych w sprawy spółek, których akcje posiadają w swoim portfelu.
Środkami służącymi do osiągnięcia wskazanych powyżej celów mają nałożone na inwestorów instytucjonalnych obowiązki sporządzania i publikacji: polityki dotyczącej zaangażowania, strategii inwestycyjnej.
Na mocy nowych przepisów Dyrektywy powyższe podmioty będą miały obowiązek opracować politykę dotyczącą zaangażowania akcjonariuszy. Polityka zaangażowania powinna wskazywać czy, a jeśli tak to w jaki sposób inwestorzy instytucjonalni uwzględniają w swojej strategii inwestycyjnej w celu porawy wydajności ich portfela akcji następujące kwestie:
- monitorowanie przez akcjonariusza, samodzielnie lub wspólnie z innymi akcjonariuszami, spółek w których dokonano inwestycji zakresie takich kwestii jak strategia, wyniki ( w tym niefinansowe), ryzyko, struktura kapitałowa i ład korporacyjny,
- prowadzenie dialogu ze spółkami w których dokonano inwestycji w powyższych kwestiach,
- głosowanie na walnym zgromadzeniu
- korzystania z usług świadczonych przez doradców inwestorów w związku z głosowaniem;
- współpracy z innymi akcjonariuszami.
- Podmioty te powinny co do zasady podawać do wiadomości publicznej informacje o swojej polityce dotyczącej zaangażowania akcjonariuszy, sposobie realizacji tej polityki oraz o jej wynikach.
W przypadku gdy inwestorzy instytucjonalni lub podmioty zarządzające aktywami podejmą decyzję o nieopracowywaniu polityki dotyczącej zaangażowania akcjonariuszy lub o nieujawnianiu sposobu realizacji i wyników takiej polityki, wówczas muszą wyraźnie wyjaśnić i uzasadnić przyczyny podjęcia takiej decyzji.
W ocenie Stowarzyszenia przyjęcie zasady comply or explain może w początkowym okresie stanowić mechanizm spowalniający upowszechnianie powyżej praktyki, stąd też istotne przeprowadzanie okresowej analizy funkcjonowania powyższej regulacji, zaś w przypadku jej niedostatecznego upowszechnienia, rozważenie konieczności zastosowania bezpośredniej ingerencji ustawowej.
Ponadto inwestorzy instytucjonalni będą zobowiązani podawać do publicznej wiadomości strategię inwestycyjną oraz informować w jaki sposób ich strategia inwestycji kapitałowych jest powiązana z profilem i terminem zapadalności ich zobowiązań oraz w jaki sposób przyczynia się ona do średnio- i długoterminowych wyników uzyskanych z ich aktywów.
W ocenie SII działania polegające na publikacji polityki zaangażowania oraz strategii inwestycyjnych będą miały pozytywny wpływ na zakres wiedzy osób, zainteresowanych korzystaniem z usług funduszy inwestycyjnych oraz emerytalnych. W szczególności osoby zainteresowane inwestowaniem długoterminowym, w tym oszczędzaniem na emeryturę uzyskają dodatkowe źródło wiedzy na temat podmiotów, którym mogą powierzyć swoje oszczędności. Powyższe mechanizmy będą również sprzyjały zwiększeniu zaufania do tych podmiotów.
